ADAÇAYI                                                       

İngilizce adı: Sage

Bilimsel Adı: Salvia Officinalis

Ballıbabagillerden olan Adaçayı, Dişotu ve Meryemiye diye de tanınır. Akdeniz kıyılarının kır bitkisidir. Ülkemizde kışın sert geçmediği yörelerde, bahçelerde de tohumlardan üretilir. Hafif kireçli, kolay su geçiren,kuru toprakları sever. Tohumları Nisan ve Eylülde ekilir Şifası kenarları tırtırlı, buruşuk görülen, açık yeşil yapraklarındadır. Taen , uçucu yağ, acı madde ve B vitamini içermektedir.

Sağlık uygulamaları :               

Adaçayının alzheimer sendromlarından unutkanlığa karşı etkili olduğu bilinmekte.

En önemli özelliği doğal östrojen olarak kullanılmasıdır.

Kan şekeri düşürücü olduğu ve şeker hastalığında  iyileştirici etkisi bulunmaktadır.

Adaçayı, tüm bedeni güçlendirir , kalp krizi tehlikesini azaltır.

Gece terlemelerinde lavanta ile kullanılır (Günde iki fincan). 

Kramp, omurilik rahatsızlıkları, beze hastalıklarında başarı ile kullanılır. (Günde iki fincan çay)

Kan temizleyici etkisi vardır.

Mide ve bağırsak gazlarını, bulantıyı giderir . Mide sularının düzenli çalışmasını sağlar. Hazmı kolaylaştırır , iştah açıcıdır, ülsere ve ishale iyi gelir, idrarı artırır. (Günde en fazla 3 kahve fincanı )

Böbrek ve mesane taşlarını daha rahat düşürmek için 80 gr olan yarım avuç adaçayı 1litre suda haşlanır. Şeker ve küçük bir parça limonla çay gibi içilir.

Adaçayı papatya ile içilirse daha etkili olur (Bir-iki bardak ,bal ilave edilir). Grip ve soğuk algınlığında ve bunlardan ileri gelen adale ağrılarında kullanılır .

Antiseptiktir , ateşi düşürür ve vücudu dinlendirir. .
Bademcik iltihapları için çiçeklerinden elde edilen mayi ile gargara daha etkili olur. 15 gr adaçayı 1lt suda kaynatılarak sıcak olarak bol bol içilir.

Adaçayı kaynatılarak içine biraz sirke ve bal eklenip gargara yapılır. Bu formül dişeti kanamalarında da daha etkilidir.
Diş iltihaplanmalarında kanayan ve sallanan dişlerde ve diş eti çekilmesinde iyi gelir.Gargara yapılır
veya çaya pamuk batırılarak hasta bölgeye tampon uygulanır.

Depresyon ve el titremeleri için faydalıdır. Astım sıkıntılarını giderir. Adet düzensizliklerini ve sancılarını iyileştirir, rahim iltihaplarını giderir.

Şeker hastalığında, çay şekersiz içilir.Yaralar, iltihaplı yaralar ve çıbanlar (apseler) kaynatılmış adaçayının suyu ile pansuman edilebilir.Yapraklarından elde edilen Adaçayı tozu da kullanılabilir.

Böcek sokmalarında, sokulan yere ufalanmış Adaçayı yaprağı uygulanır. Yaprakları ezilip merhem haline getirilerek sivrisinek, arı vs. sokmalarında sürülürse acıyı dindirir, kaşıntıyı önler.

Bu bitkinin çiçekleri, gargara ve adaçayı sirkesi yapmak için toplanır (bir avuç çiçek, doğal sirkenin içinde bir süre bekletilir) ve elde edilen sirke, uzunca bir süre hasta yatağından kalkamayan kişilere rahatlatıcı ve canlandırıcı anlamda sürülerek, masaj yapılır.

Adaçayı Sirkesi : Geniş ağızlı bir şişe, çayır adaçayı çiçeği ile doldurulur, çiçeklerin üstüne çıkacak kadar doğal üzüm sirkesi eklenir ve şişe 14 gün güneşte veya sıcak bir ortamda, arada bir çalkalanarak bekletilir ve süzülür.

UYARI: Lüzumundan fazla kullanılırsa,(günde 3 kahve fincanından fazla) vücuda zarar verir,
zehirlenmelere sebep olur. Damakta şişmeler meydana gelir. Doktora başvurulmalıdır. Çocuklara az miktarda verilebilir. Adaçayının aşırı kullanımında kan basıncı (tansiyon) yükselebiliyor.

Karaciğer iltihabı olanlarda, yüksek tansiyonlularda , hamilelerde ve yeni doğum yapmış kadınlarda( süt azaltıcı) kullanılmasında sakıncalıdır.

Güzellik uygulamaları :

Yağlı ciltlerde demlenmiş çayı ile kompres yapıldığında ciltte ph dengeleyici özelliği ortaya çıkmaktadır.

Çayın yaprak kısımları ezilerek direk olarak cilde teması halinde, cilt hücrelerinin yenilenmesine çok fazla yararı bulunmaktadır. Sivilcelerden kurtulmak için kullanılabilinir. Cildin diriliğinin sağlanmasına yardımcı olur.

Saçların bakımında , saçların fazla yağını alıp deriyi temizler , ölü hücreleri yok eder. Saç derisini canlandırır , saç dökülmesini önler , derinlemesine temizlik sağlar. Adaçayının yağı papatya ile birlikte kullanılırsa daha faydalı olur.

Saçlar için besleyici ve etkili bir toniktir; 8 bardak kaynatılmış suya bir avuç Adaçayı konur,üstü kapalı beş dakika kaynatılır , 30 dakika demlenir , süzülür.Her banyodan sonra, saç dipleri bu tonik ile ovalanır durulanmaz,  soğuk kullanılması daha etkilidir.

Adaçayı ezilerek elde edilen mayi ile masaj yapılan saçlar siyahlaşır ve gürleşir.

Diş beyazlatmak için kurutulmuş yapraklar toz haline getirilip bir miktar tuz ile karıştırılıp haftada bir kez uygulanır.

Yaprakları çiğneyerek ağız kokusuna çözüm getirilebilir.

ANASON NEDİR

İngilizce adı: Anise Seed

Bilimsel Adı: Primpinella Anisum

Maydanozgiller (Umbelliferae) olan Anason başta Ege bölgesi olmak üzere bütün Anadolu’da bahçelerde yetiştirilir. Kültür anasonunun vatanının Anadolu olduğu tahmin edilmektedir.

Haziran- ağustos aylarında, beyaz renkli çiçekler açan, 50-60 cm yüksekliğinde, bir senelik bitki. Gövde dik, silindir biçiminde, içi boş, çok dallı, üstü çiçgili ve tüylüdür. Alt yaprakları uzun saplı, oval veya kalp biçimindedir. Çiçekler bileşik şemsiyelerde toplanmışlardır. Meyveleri armut şeklinde küçük, üzeri tüylü, yeşilimsi sarı renklidir.

Kullanılan kısmı, meyveleri ve yapraklarıdır. Meyveleri tamamen olgunlaştıktan sonra toplanır ve gölgede kurutulur.

Meyvelerinde nişasta, müsilaj, sabit ve uçucu yağ bulunmaktadır. Uçucu yağ miktarları Bitkinin cinsine ve yetiştiği yerin şartlarına bağlıdır. Uçucu yağın % 80-90’ı anetoldür. Anetol, zehir etkili fakat bu etkisi çok olmayan bir maddedir. Meyvelerinden Su buharı distilasyonu ile elde edilen Anason yağı, renksiz ve karakteristik kokuludur.

Sağlık uygulamaları :

İdrar söktürücü olup hazımsızlık, kabızlık gidericidir. Sinirleri yatıştırıcı özelliği vardır.

Kan dolaşımı ve çarpıntıya iyi gelir.

Güzellik uygulamaları :

Anason yağı selülit tedavisinde cillte etkilidir.

Ekşi ve acı Et Çorbası

1 litre (4 ölçü) et suyu

2 sap limon otu, sadece beyaz kısmı, ikiye bölünmüş

3 diş sarımsak, ikiye bölünmüş

2.5x2.5 cm zencefil parçası, dilimlenmiş

90 gr kişniş, yaprak ve sap kısımları birbirinden ayrılmış, yapraklar doğranmış

4 taze soğan, çaprazdan ince dilimlenmiş

2 tutam misket limonu rendesi

2 yıldız anason

3 adet küçük kırmızı biber, çekirdekleri çıkarılmış ve ince doğranmış

500 gr dana fileto, temizlenmiş

2 çorba kaşığı balık sosu

1 çorba kaşığı kahverengi şeker

2 çorba kaşığı misket limon suyu

Ekstra kişniş yaprağı, süslemek için

Et suyunu, limon otunu, sarımsağı, zencefili, kişniş saplarını, 2 adet taze soğanı, rende limonu, anasonu, doğranmış kırmızı biberden 1 tatlı kaşığını ve 1 litre (4 ölçü) suyu bir tencereye koyun. Kaynar duruma getirin, kapağı kapatın ve ağır ateşte 25 dakika pişirin. Tümünü süzgeçten geçirin ve sıvıyı tekrar tencereye dökün.

Alçak kenarlı bir tavayı yüksek ateşte ısıtın. İçini zeytinyağı ile yağlayın ve  eti, az pişmiş olacak şekilde pişirin.

Balık sosu ve kahverengi şekeri ekledikten sonra çorbayı tekrar ısıtın. Tuz ve karabiberle çeşni katın. Limon suyunu tat verecek kadar ekleyin

(2 çorba kaşığından fazla koyabilirsiniz); ağzınızda sıcak ve ekşimsi bir tat oluşması gerekir.

Taze soğanların ve doğranmış kişniş yapraklarının geri kalanını çorbaya ekleyin. Eti, damarlara çapraz şekilde ince dilimlere bölün. İnce et dilimlerini dört adet derin servis tabağına paylaştırın. Çorbayı etlerin üzerine dökün ve geri kalan kırmızı biber ile birkaç kişniş yaprağını süslemek için kullanın.

Anasonlu Fırında Patates

Taze Patates

Anason kurutulmuş

Tuz- Karabiber

Zeytinyağı

Patateslerin kabuklarını  mutfakta kullandığınız bir fırça ile bol su ile yıkayın. Patatesleri 15 dakika sıcak suda haşlayalım.( Büyük patates kullanmayalım) Patatesleri ikiye bölüp anason, ince kıyılmış sarımsak, tuz ve karabiber ile karıştırıp çok hafif yağlamış tepsiye yerleştirelim. Fırında yüksek sıcaklıkta 15- 20 dakika pişirip servis yapın.

Kuru Meyveli Muhallebi

150 gram kuru erik

50 gram çekirdeksiz kuru üzüm

200 gram kuru kayısı

250 ml portakal suyu ( 1,5  su bardağı )

30 gram esmer şeker ( 1 yemek kaşığı )

4 yumurta sarısı

60 gram toz şeker ( 1 kahve fincanı )

1 kaşık mısır unu

1-2 adet karanfil

2 yıldız anason

250 ml süt ( 2 su bardağı )

1 paket krema

Kuru meyveleri 1,5  su bardağı portakal suyu  ve 1 yemek kaşığı toz şeker ile beraber bir tencereye koyup ateşte 5 dakika pişirin.

4 yumurta sarısını 1 kahve fincanı toz şeker, 1 kaşık mısır unu, karanfil ve yıldız anason tozu  ile karıştırın.

2 su bardağı süt ile hazır paket kremayı soğuk olarak tencerede karıştırın ve kaynamasına izin vermeden ısıtın ve yumurta sarısı karışımına ekleyip muhallebi kıvanma gelinceye kadar pişirin.

Pişen muhallebiye tabaklara servis yapıp üzerine kuru meyve karışımını( soğutulmuş )  ilave ederek servis yapın.

Karamela  Armut Tatlısı

4 adet armut

60 gram tereyağı ( 3 yemek kaşığı )

100 gram esmer şeker ( 2/ 3 su bardağı )

200 ml su ( 1,5  su bardağı )

150 ml krema ( 1 paket krema)

100 gram beyaz şeker ( 2/3 su bardağı )

1 çubuk tarçın

1 yıldız anason

Taze kaymak

Armutların kabuğunu soyum sapı üzerinde kalsın. Bir tencereye 1,5  su bardağı su ile 2/3 su bardağı toz şeker, yıldız anason ve tarçın çubuğunu ilave edin. İçine armutları ilave ederek armutlar yumuşayana kadar yaklaşık 10 dakika kadar pişirip armutları delikli bir kepçe ile tencereden çıkarıp tabaklara alın.

Tereyağı, 2/3 su bardağı esmer şekeri ve 1 paket hazır kremayı bir tencerede kısık ateşte kıvam alana kadar karıştırarak kaynatın.Çok hafif pişirip ( 2-3 dakika  yeterlidir) taze kaymak üzerine yerleştirilmiş armutların üzerine döküp servis yapın.

Taze kaymak yerine armutların altına süzme yoğurt ta servis olabilir.

BAHARATLAR

Baharat nedir diye baktığımızda bizim için genellikle bitki anlamına gelir.
Ama baharat damak tadının yüzyıllardır vazgeçilmez bir ögesidir.
Her yayınımız başka bir baharatı tanıtacak ve kullanmanız için sizi kışkırtacak
ve teşvik edecektir diye umuyoruz.